Φιλίες, κατοικίδια, χρήματα ή αδυνάτισμα; Πού κρύβεται, άραγε, η ευτυχία;

Όπως αναφέρει ρητά η Αμερικάνικη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, η επιδίωξη της ευτυχίας είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ανθρώπων.

Αυτό που δε διευκρινίζει, είναι ο τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου.

Για δεκαετίες οι επιστήμονες προσπάθησαν να απαντήσουν στην εξής ερώτηση: Σε ποιους παράγοντες βασίζεται η καταγραφή και εκπλήρωση αυτού του συναισθήματος;

Παρακάτω, θα παραθέσουμε τις σκέψεις των ειδικών σχετικά με αυτό τον προβληματισμό.

Ανθρώπινες σχέσεις

Έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι ξοδεύοντας χρόνο αλληλεπίδρασης με άλλους ομολόγους τους, όχι στο διαδίκτυο , κυριολεκτικά βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους.

Ο καθηγητής Robin Dundor του πανεπιστήμιου της Οξφόρδης δήλωσε στην εφημερίδα Guardian: «Σε ψυχολογικό επίπεδο, η ύπαρξη φίλων στην ζωή σου απλά σε κάνει ευτυχέστερο. Ό,τι κάνεις με τους άλλους ανθρώπους ενεργοποιεί το σύστημα ενδορφινών που είναι μέρος του κέντρου διαχείρισης πόνου του εγκεφάλου.»

Οι ενδορφίνες είναι οπιοειδή που σχετίζονται χημικά με τη μορφίνη που πλημμυρίζει τον εγκέφαλο μας , όταν συναναστρεφόμαστε με τους άλλους συμπεριλαμβανομένων των χαδιών και της αγκαλιάς που ανταλλάσσουμε μεταξύ μας.

«Είναι κεντρικό στοιχείο αυτό που ωθεί όλους τους ανθρώπους, από την πρωτόγονη εποχή , να σχηματίζουν κοινωνικές ομάδες και σχέσεις».

Το 2018 σε ετήσια αναφορά για τους εφήβους από το Αυστραλιανό ινστιτούτο οικογενειακών σπουδών δηλώθηκε ότι: «Ο μέσος όρος των επιδόσεων ψυχικού σθένους για κάποιους εφήβους ήταν υψηλότερος για αυτούς που είχαν τουλάχιστον έναν καλό φίλο συγκριτικά με εκείνους που δεν είχαν κανένα».

Κατοικίδια ζώα

Ενώ οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ο καλύτερος τρόπος δημιουργίας κοινωνικής αλληλεπίδρασης, οι ειδικοί σημειώνουν ότι η συντροφικότητα των ζώων δεν πρέπει να υποτιμάται.

Η Dr Janette Young, λέκτορας της προώθησης υγιεινής πολιτικής του πανεπιστημίου της Νότιας Αυστραλίας είπε:

«Τα ζώα είναι μία ειδική περίπτωση σχέσης : λιγότερο αγχώδης και απαιτητική. Είναι ίδια όπως εμείς. Διευκολύνουν τη σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων και σπάνε τα κοινωνικά εμπόδια, ειδικά στους περιπάτους ,όταν οι άνθρωποι , ενώ μιλάνε στον σκύλο ,στην ουσία θέλουν να απευθυνθούν στο άτομο που τον συνοδεύει».

Σύμφωνα με μία νέα έρευνα του εθνικού Ινστιτούτου υγείας των ΗΠΑ, το παιχνίδι με τον σκύλο ή τη γάτα σου αυξάνει τις ορμόνες σερατονίνη και ντοπαμίνη που ευθύνονται για τη χαρά και την ευεξία μας μέσα στον εγκέφαλο μας.

Για αυτό και οι άνθρωποι που έχουν ζήσει στρεσογόνες καταστάσεις επανακάμπτουν πολύ πιο γρήγορα ,όταν βρεθούν με το τετράποδο φιλαράκι τους παρά με τους συνεργάτες ή φίλους τους.

Επίσης , η ιδιοκτησία κατοικίδιων αυξάνει την αυτοεκτίμηση και εξαφανίζει τις αρνητικές επιπτώσεις τυχόν απόρριψης μας από άλλους ανθρώπους. Τα παιδιά αποκτούν τον καλύτερο τους φίλο και μαθαίνουν να συναισθάνονται.

Social media

Όσον αφορά τα social media, φαίνεται ότι η θετική τους πλευρά (δημιουργία φιλιών, φωνή σε παραγκωνισμένες ομάδες ανθρώπων κ.ά. ) μάλλον έχει υπερκεραστεί από την αρνητική τους πλευρά (καλλιέργεια χαμηλής αυτοεκτίμησης, εθισμός στις διάφορες κοινωνικές πλατφόρμες, το κυβερνο-μπούλινγκ , η εύκολη πρόσβαση σε ψυχολογικά επικίνδυνο ψηφιακό υλικό και η δημιουργία διάσπασης προσοχής).

Επίσης, τα social media συνδέονται με αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης όσο αυξάνεται ο χρόνος χρήσης τους.

Αλλά, μας κάνουν πραγματικά δυστυχισμένους;

Εξαρτάται ποιον ρωτάς.

Ο Dr Nickolas Carah, καθηγητής του τμήματος επικοινωνίας και τεχνών του πανεπιστημίου Queensland στην Αυστραλία, είπε:

«Υπάρχει πολλή δημόσια συζήτηση σχετικά με αυτήν την ερώτηση. Μερικοί ισχυρίζονται ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της ανόδου δημοφιλίας του Smartphone και μίας δέσμης αρνητικών επιπτώσεων στις ζωές των νέων ανθρώπων που ίσως σε μακροχρόνιο ορίζοντα οδηγήσουν σε δυστυχέστερη θέση των ανθρώπων λόγω των μειωμένων αντιδράσεων στα τεχνολογικά επιτεύγματα.»

Κάποιοι άλλοι λένε ότι τα Social media από μόνα τους δεν μας κάνουν λιγότερο ή περισσότερο ευτυχισμένους, αλλά αυτό εξαρτάται από τον λόγο και τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τις πλατφόρμες.

Ο Dr Carah βασισμένος στην εργασία του που αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα κοινωνικά μέσα κατευθύνουν την προσοχή και συμπεριφορά μας μαζεύοντας στοιχεία που πωλούνται σε διαφημιστικές εταιρείες , είναι πιο σκληρός:

«Οι πλατφόρμες αυτές δε σχεδιάστηκαν προς όφελος των χρηστών τους και για αυτόν τον λόγο δεν ενδιαφέρει τους δημιουργούς τους η ψυχική τους ευημερία».

Σωματική υγιεινή

Άλλος ένας παράγοντας που θεωρούμε ότι ίσως μας κάνει ευτυχισμένους, είναι η απώλεια βάρους.

Σε μία κοινωνία που έχει εμμονές με την «εικόνα» , η ιδέα απώλειας κιλών έγινε συνώνυμη της ψυχικής ευημερίας. Ωστόσο, οι ειδικοί έχουν πολύ λίγα στοιχεία σχετικά με το αν η μικρή απώλεια βάρους - π.χ.  ως 5Κγρ - βοηθά στην αύξηση της ευτυχίας μας.

Η Dr Clare Collins, καθηγήτρια διαιτητικής διατροφής στο πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ είπε :

«Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία για να θεωρήσουμε την απώλεια βάρους ως παράγοντα ευτυχίας ,υπάρχουν αναφορές που σχετίζουν το χάσιμο κιλών με την ποιότητα ζωής».

Για παράδειγμα, η έρευνα στους υπέρβαρους και παχύσαρκους ενήλικες έδειξε ότι, ενώ η απώλεια κιλών σχετίζεται με την σωματική ευεξία ,δεν υπήρχε διαφορά στη διανοητική και ψυχική τους υγεία.

Η Dr Collins συμπλήρωσε ότι η απώλεια κιλών αυξάνει την ευτυχία μας, όταν είναι τεράστια.

«Άνθρωποι που έκαναν βαριατρικές επεμβάσεις ( σπλαχνικό δαχτυλίδι κ.ά.) αισθάνονται μεγάλη βελτίωση στην ποιότητα της ζωής τους ,ενώ δεν υπάρχουν αποδείξεις για την μικρή απώλεια κιλών».

Αυτό που πραγματικά μας κάνει πιο ευτυχισμένους είναι να τρώμε πιο ποιοτικά.

Μία έρευνα που έγινε το 2016 και συνέκρινε τις διατροφικές συνήθειες 12000 Αυστραλών τα έτη 2007,2009 και 2013 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι σε αυτή τη χρονική περίοδο η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αύξησε την ευτυχία, τη σωματική ευεξία και την αγάπη για τη ζωή.

Υλισμός και χρηματικό κέρδος

Οι άνθρωποι έχουν μία περίεργη τάση να κρίνουν λανθασμένα τι πραγματικά θα τους κάνει πιο ευτυχισμένους.

Παρόλα τα ευρήματα των διαφόρων ερευνών που δείχνουν ότι η υλιστική θεώρηση της ζωής παρέχει λιγότερη ευτυχία, η καταναλωτική μας κοινωνία σπεύδει να ενισχύσει την πεποίθηση ότι η χαρά κρύβεται στη συσσώρευση και απόλαυση καλύτερων ,τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, αγαθών - γεγονός που ωθεί στο διαρκές κυνήγι του πλούτου-.

Ο Dr Brock Bastian, ένας Αυστραλός καθηγητής της κοινωνιολογίας λέει:

«Γνωρίζουμε ότι μέχρι ένα σημείο το κυνήγι του πλούτου μας κάνει ευτυχέστερους ,αλλά η συνεχής αυτή επιθυμία απομυζά την ενέργεια μας και καταστρέφει την όποια ευτυχία».

Το επιπλέον εισόδημα δεν προσθέτει πραγματική ευτυχία σε εμάς.

Συμπληρωματικά, η κρίση για το πόσα χρήματα θα μας έκαναν ευτυχισμένους είναι ένα ατομικό ζήτημα. Ο Dr Bastian συμπληρώνει «ότι ανάλογα με το ποσό που διαθέτεις ,εκτιμάς και τα πράγματα που είναι απαραίτητα στη ζωή σου».

Κοινωνικές μελέτες έδειξαν ότι ,όσο αφορά τα χρήματα, συγκριτικός δείκτης ευτυχίας δεν είναι το πόσα κερδίζεις, αλλά πώς επιλέγεις να τα ξοδέψεις και ο Dr Bastian συμπληρώνει πάλι :

«Γνωρίζουμε ότι οι εμπειρίες μάλλον παρά τα αγαθά είναι πιο πολύτιμες για την ευτυχία μας και χρησιμοποιώντας τα χρήματα για να κερδίσουμε απόλαυση και πολύτιμες εμπειρίες τότε αυτά ως μέσο αποκτούν μεγάλη σημασία για την επίτευξη της ευτυχίας.»

Επίλογος

Κλείνοντας το άρθρο αυτό, θα παραθέσουμε τα αποτελέσματα μιας έρευνας στην οποία 56 ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων που δεν στερούνταν κοινωνικής αλληλεπίδρασης με τους ομολόγους τους, ώστε να εξαρτάται η κοινωνική τους ζωή μόνο από το κατοικίδιο τους, ανέφεραν ότι:

Το τετράποδο φιλαράκι τους εκπλήρωνε άριστα τις κοινωνικές τους ανάγκες διότι ενίσχυε στο έπακρο τα αισθήματα της αφοσίωσης και της δοτικότητας, έδινε νόημα στη ζωή τους, τόνωνε την αυτοεκτίμηση τους και εξομάλυνε την όποια αρνητική τους διάθεση.

Για όλα αυτά, ένιωθαν πιο υγιείς και ευτυχισμένοι.

Εσύ τι πιστεύεις;

Μήπως παρόλα τα επιτεύγματα της τεχνολογίας στην επικοινωνία , το διαρκές κυνηγητό της «ωραίας εικόνας» και του μεγαλύτερου εισοδήματος και των ατέρμονων προσπαθειών διευρύνσεως των γνωριμιών μας, η πραγματική ευτυχία κρύβεται σε απλά καθημερινά πραγματάκια όπως μισή ώρα βόλτα και παιχνίδι με τον κολλητό σου ή στην απόλαυση μίας ενδιαφέρουσας ταινίας στον καναπέ σου ακούγοντας το γουργουρητό ευχαρίστησης του φίλου σου από τα χάδια σου;